Τι είναι οστεοπόρωση;
Οστεοπόρωση είναι η σημαντικού βαθμού ελάττωση της οστικής μάζας που συνοδεύεται από αρχιτεκτονικές μεταβολές του οστού και μείωση της μηχανικής του αντοχής με αποτέλεσμα τον αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης καταγμάτων χαμηλής ενέργειας. Με τον όρο κάταγμα χαμηλής ενέργειας/ βίας εννοούμε τη θραύση των οστών με ασήμαντες πτώσεις ή και ακόμα χωρίς κανένα τραυματισμό.
Τύποι οστεοπόρωσης
Η οστεοπόρωση διακρίνεται στην πρωτοπαθή, που σχετίζεται με την εμμηνόπαυση ή την πρόοδο της ηλικίας, και στη δευτεροπαθή.
Η πιο συχνά απαντώμενη μορφή οστεοπόρωσης είναι η μετεμμηνοπαυσιακή. Στις γυναίκες η οστική απώλεια εξελίσσεται ραγδαία μετά την εμμηνόπαυση καθώς ελαττώνονται τα επίπεδα των οιστρογόνων. Ο δεύτερος τύπος οστεοπόρωσης παρουσιάζεται σε ηλικιωμένους (μετά το 70ό έτος) και των δύο φύλων, με υπεροχή όμως των γυναικών 3 προς 1 σε σχέση με τους άνδρες.
Η δευτεροπαθής οστεοπόρωση εμφανίζεται είτε σε ασθενείς με συγκεκριμένες παθήσεις (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα) είτε σε ασθενείς που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή που επιδρά στον οστικό μεταβολισμό όπως κορτιζόνη, αντιεπιληπτικά κ.α.
Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης οστεοπόρωσης
Οι πιο σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση ανεξάρτητα από την οστική μάζα και εκτός της εθνικότητας είναι:
- το γυναικείο φύλο
- η ηλικία άνω των 65 ετών
- το ιστορικό κατάγματος χαμηλής βίας, ιδίως ισχίου, καρπού ή σπονδυλικής στήλης
- το οικογενειακό ιστορικό κατάγματος
- ο χαμηλός (μικρότερος του 20) δείκτης μάζας σώματος
- η θεραπεία με κορτικοστεροειδή
- το κάπνισμα
- το αλκοόλ
- διάφορες παθήσεις
- διάφορες φαρμακευτικές ουσίες
- γενετικοί παράγοντες
- κληρονομικότητα
Συμπτώματα Οστεοπόρωσης
Τα κατάγματα είναι το πιο σημαντικό σύμπτωμα της οστεοπόρωσης. Το συντριπτικό ποσοστό των οστεοπορωτικών καταγμάτων αφορούν τη σπονδυλική στήλη, τον καρπό και το ισχίο.
Τα κατάγματα της σπονδυλική στήλης είναι συνήθως ασυμπτωματικά. Τα συμπτώματα των καταγμάτων αυτών είναι το έντονο άλγος στη θωρακική ή οσφυϊκή μοίρα, χωρίς να υπάρχει φανερός τραυματισμός. Οι επιπτώσεις τους είναι η απώλεια ύψους, η κύφωση, ο περιορισμός των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής ενώ σε σοβαρότερες περιπτώσεις ενδέχεται να επιφέρουν μειωμένη πνευμονική λειτουργία.
Το κάταγμα του ισχίου είναι η πιο επικίνδυνη εκδήλωση της οστεοπόρωσης καθώς αποτελούν μία από τις βασικές αιτίες νοσηρότητας και αυξημένης θνητότητας της τρίτης ηλικίας.
Διάγνωση Οστεοπόρωσης
Κριτήριο για τη διάγνωση της οστεοπόρωσης είναι η οστική πυκνότητα με τη μέθοδο DXA που είναι μία σύντομη εξέταση με πολύ μικρή ακτινοβολία. Η εξέταση γίνεται κατά κανόνα σε δύο κυρίως περιοχές του σκελετού, δηλαδή την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης και στο άνω άκρο του μηριαίου οστού.
Θεραπεία Οστεοπόρωσης
Η αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης έχει πρωταρχικό κλινικό στόχο την ελάττωση του κινδύνου εμφάνισης καταγμάτων. Οι σύγχρονες θεραπευτικές επιλογές επιτρέπουν την αποφυγή της περαιτέρω οστικής απώλειας, την αύξηση της οστικής μάζας και τη μείωση του κινδύνου καταγμάτων.
Η αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης βασίζεται στο τρίπτυχο: α) Ακριβής εντόπιση της παθογένειας, β) Σχεδιασμός θεραπευτικής στρατηγικής και γ) Επανεκτίμηση της πορείας της θεραπείας και αναπροσαρμογή της. Μία ολοκληρωμένη στρατηγική αντιμετώπισης περιλαμβάνει τόσο προληπτικά μέτρα όσο και φαρμακευτικές παρεμβάσεις.
H απόφαση για τη χορήγηση θεραπείας για την οστεοπόρωση και η ευθύνη για την παρακολούθησή της αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του θεράποντα ιατρού. Το θεραπευτικό πλάνο διαμορφώνεται από τον ιατρό για κάθε ασθενή ξεχωριστά, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
